آنچه در این جلسه می خوانید:
تأمل در مقدمۀ کلام امیرالمؤمنین (ع) در خطبه همام
الف. بخش اول مقدمه
ب. بخش دوم مقدمه
امیرالمومنین در آغاز بیانات خودشان در خطبه همام، ابتدا به حمد و ثنای خداوند متعال پرداختند و بعد مقدمه کوتاهی را بیان فرمودند. چرا وقتی انسان می خواهد سخنی را آغاز کند، ابتدا باید حمد و ثنای خدای متعال بپردازد؟ دو تا انگیزه و دو تا فایده برای این کار می تواند قابل تصور باشد.
انگیزه اول از سرِ "ادب" است. یعنی اگر کسی اول سخنش را با نام خدا و درود پیامبر آغاز کرد، او نسبت به خداوند متعال و پیامبر(ص) ادب ورزیده. گاهی انگیزه برخی ها به دلیل سرشاری قلب آنها از "محبت" است. و اصلا نمی توانند از خدا و حمد و ثنایش صحبت نکنند..
بد نیست ما هم این را مد نظر داشته باشیم که قبل از شروع سخن خود، علاوه بر نام خدا، حمد خدا را هم بیان کنیم و درود بر پیامبر را هم آغاز کنیم. و هر کس اینکار را مدتی انجام دهد، پس از مدتی آثار آن را در زندگی اش خواهد دید.
اما دو فایده که دارد: اول اینکه دیگران را با یاد خدا و پیامبر انداخته اید و دوم اینکه شما وقتی در آغاز سخن نام خدا و پیامبر را می برید، اعلام موضع می کنید. و اساسا فلسفه خطبه خواندن در اول نماز جمعه هم همین است؛ در این خطبه جهت فکری مشخص می شود. در نتیجه ما چون دوست داریم عضو حزب پیامبر باشیم، نام ایشان را می بریم. این اعلام موضع یک لذتی دارد و آدم را "تشکیلاتی" بار می آورد. و با این کار برکات این فرد سرازیر خواهد شد. مثلا در جلسه خواستگاری، ابتدا بسم الله الرحمن الرحیم بگویید و بعد بگویید با یاد آقا امام زمان(ع) که کاش ما مجلسمون با حضور ایشون بود...
این اعلام موضع برکت در زندگی شما خواهد آورد و سایه آقا را بر سر شما مستدام خواهد داشت.
***
امیرالمومنین بعد از حمد و ثنای الهی، مقدمه ای را بیان می کنند در دو بخش که هر کدام از دو بخش یعنی دو در دو، بسیار فشرده، هستند.
بخش اول:
اَمّا بَعْدُ، فَاِنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ وَ تَعالى خَلَقَ الْخَلْقَ حینَ خَلَقَهُمْ غَنِیّاً عَنْ طاعَتِهِمْ، آمِناً مِنْ مَعْصِیَتِهِمْ،
لاَِنَّهُ لاتَضُرُّهُ مَعْصِیَةُ مَنْ عَصاهُ، وَ لاتَنْفَعُهُ طاعَةُ مَنْ اَطاعَهُ.
بخش دوم:
فَقَسَمَ بَیْنَهُمْ مَعایِشَهُمْ، وَ وَضَعَهُمْ مِنَ الدُّنْیا مَواضِعَهُمْ
امیرالمومنین بعد از آن ناز کردنی که برای پاسخ دادن به آقای همام داشتند، برای خدا هم "کلاس" گذاشتند و ناز خدا را نیز بیان کردند. و فرمودند: خدا خلق را خلق کرده در حالیکه غنی بود از طاعت ایشان و در امان بود از معصیتشان؛ نه معصیتی به او ضرر می رساند و نه طاعتی به او منفعتی می رساند.
دقت بفرمایید! نمی شود خدایی که به این بزرگی نباشد را پرستید.
نمی شود خدایی که متکبر نباشد را عاشق شد.
نمی شود خدایی که یگانه نباشد و کسی را در کنار خود تحمل کند، پرستید!
یادمان باشد یک وقت خدا را برای اینکه راحة الحلقوم بشود، کوچک نکینم. خدا برای اینکه جذاب بشود به گونه ای نشان ندهیم که گویا او بزرگ نیست و عظمت ندارد.
عامل محبوبیت خدا در دل ما، عظمت خداست. که باعث می شود اینگونه بزرگان خدا را بپرستند و عبادت کنند.
خداوند متعال شوخی ندارد با کسی! برای اینکه خودش را محبوب دل تو قرار بدهد، تو را به نماز وادار کرده که بزرگترین ذکرش الله اکبر است نه الله مهربان است! تو را به نمازی وادار کرده که در هر رکعت 3 بار کرنش عملی دارد که دو بارش سجده است!!
خوب خدا تو را شناخته! و فهمیده اینگونه عزیز دل تو می شود. می گوید: تو بیا و صورت بر خاک بگذار در مقابل من، من عزیز دل تو می شوم! آن هم از سر "ادب" نه از سر "عشق"
"قل هو الله احد" چقدر تکبر درونش است! هیچکس را نمی تواند کنار خود تحمل کند.
خدا پیامبرش را که واقعا به گونه ای یگانه بود، در قرآن به او فرمود: پیامبر تو هم مثل بقیه خواهی مرد! و از این جهت هیچ فرقی با بقیه نداری...
هیچکس احد نیست. و همین احد بودن خدا موجب عاشقی ما نسبت به خداوند متعال می شود. الله صمد، خدا بی نیاز است! یادت باشد! او نیاز ندارد! و در ادامه این سوره جدا بودن خود از بندگانش اعلام میکند(لم یلد و لم یولد...).
عظمت این سوره اینقدر زیاد است که با این کوتاهی، اگر 3 بار خوانده شود، مثل اینست که یکبار قرآن را ختم کردید!
***
بعضی ها لطف می کنند به خدا و گناه نمی کنند! خدا که اذیت نمی شود! هر کاری دلت می خواهد بکن.. بر دامن کبریاییش ننشیند گرد!
چرا امیرالمومنین این عظمت و بی نیازی خدا را اول اوصاف متقین بیان می کنند؟ یکوقت فکر نکنید تقوا و طاعت کسی، به درد خدا می خورد ها! همان اول امام متقین را جلوی خدا کوچک می کنند. فکر نکنید اگر کسی متقی نشد به خدا ضرری می رساند..
این مقدمه اول بود که بی نیازی خدا را بیان کرد.
مقدمه دوم : خدا بین خلق معایششان را تقسیم کرد. آدم ها با هم فرق می کنند. شاید اینجا اشاره دارد به تفاوت های درونی که ما با هم داریم و در بخش دوم اشاره دارد به تفاوت های بیرونی ما.
در تفاوت رازهای فراوانی وجود دارد و بعد بیان می کند: فالمتقون فیها هم اهل الفضائل...
نکته اینجاست که تفاوت خودت را با بغل دستی ات در نظر بگیر ولی این تفاوت روی با تقوا شدن تاثیری ندارد! یعنی تمام انسانها با همه ی تفاوت هایی که دارند، در اینکه باید با تقوا شوند شکی نیست.
تقوا یعنی تو آن کاری که ترکش برایت سخت است را بخاطر خدا ترک کنی و آن چیزی که انجامش برایت سخت است، بخاطر خدا انجام دهی...
تقوا ورای تفاوت های فردیست.
تقوای ادم ها خیلی اوقات با هم فرق دارد.
مثلا بنده باید مواظب باشم رفتار دیگران باعث غرور من نشود ولی کسی مثل امام خمینی، باید بیاید جلوی مردم تا مردم به ایشان ابراز محبت کنند. این کار اوج تقوای امام بود و گرنه اگر می خواست به میلش رفتار کند، اصلا از این کارها خوشش نمی آمد...
***
تمنا میکنیم در آغاز این خطبه که می خواهیم فضائل متقین را نام ببریم، این فضائل را از صفات غیراکتسابی و طبیعی خوب آدم ها تفاوت قائل شوید. مثلا برخی ها ذاتا زاهد پیشه و یا عزلت نشین هستند. این خوبی ها بدرد نمی خورد و نشانه تقوا نیست.
روایت است از امام صادق(ع) که روی خوبی هایی که غیر اکتسابی هستند حساب نکنید!
باید روی صفاتی متمرکز شوید که انها را ندارید. تقوا یعنی حرکت خلاف جهت آب! خوبی های ذاتی کمک کننده هستند اما خودشان به درد نمی خورند.
از بین فضائلی که بعدا دانه دانه گفته می شود، هرکدام را دارید، کنار بگذارید و توجه بکنید به آن قسمتی که نیست و تقوای خودتان را در آن قسمت ها متمرکز کنید.
***
خدایا ما را جزء اهل تقوا قرار بده
به ما توفیق کسب فضائل متقین عنایت بفرما
خدایا به همین که ما علاقه داریم به اهل تقوا، از ما بپذیر.
والسلام...
سلام ممنون از این که به وبم اومدی و نظر دادی . خب انتقادت چی هست ؟